Yazı: Berk İybar
İnsansız Hava Araçları (İHA) dediğimizde aklımıza gelen ilk ürün drone oluyor. İngilizce’de pervaneden gelen sesi tanımlamak için vızıltı anlamına gelen “drone” sözcüğü gerçekten de bu araçları çok iyi tanımlıyor. Birçok marka bu teknolojiye yatırım yaparak daha gelişmiş dronelar üretmek için çabalıyor. Şu an yedinci nesil dronelar hayatımızda. Bu dronelar tam otonom özelliğine sahip olarak iniş ve kalkışları kendi gerçekleştirebiliyor. Ayrıca akıllı özelliklerle donatılan yedinci nesil dronelar kendilerine tanımlanan bir görevi tamamlayabiliyor. Bunu yaparken de karada ve havada yer alan tüm engelleri eş zamanlı tespit edip kaza riskini en aza indiriyor. Bu kadar gelişmiş özellik doğal olarak droneları farklı kullanımlara uygun hale getiriyor. Unutmadan; drone sayılarının ve kullanımının artmasının drone servisleri ve pilotluğu gibi yeni mesleklerin önünü açacağına kesin gözüyle bakılıyor. AUVSI araştırmasına göre, dronelar sadece ABD’de 2025 yılına kadar 100 bine yakın istihdam sağlayacak. Evet, biz de bu yazımızda droneların hayatımızda hangi alanlarda yer aldıklarını inceleyeceğiz.
1. Tarım
Tarım uygulamalarında daha iyi veri toplayan çifçiler maliyetleri düşürerek verimliliği artırıyorlar. DroneSeed isimli bir şirket havadan tohum ekimini gerçekleştirmeye çalışırken Abundant Robotics isimli bir başka şirket ise ekinleri otonom özelliğiyle düzenliyor. Diğer taraftan bilim çevreleri drone kullanarak polen yaymanın üzerinde çalışıyor.
İlaçlama gibi sağlık açısından riskli ve aslında sıkıcı bazı işlemleri de droneler üstlenmeye başladı. Görüldüğü gibi akıllı tarım uygulamalarında gelecekte drone kullanımının daha da yaygınlaşacağını söyleyebiliriz. Droneların birbirleriyle veya bir veri merkezi ile iletişim kurarak ülkelerin tarım politikası üretebilmeleri için geniş bir bakış açısı sağladığını da unutmayalım.
2. Araç üzerinde drone
İHA’lardaki gelişimin en önemli nedenlerinden biri kamera ve görüntüleme teknolojisindeki ilerlemeler gösterilebilir. Droneların termal kameralarla donatılması, çözünürlük ve kalitenin artması acil durumlarda avantaj sağlıyor. Kurtarma ekiplerinin havadan yaptığı taramalarda çıplak gözle tespit edilmesi güç bazı durumar gelişmiş kameralara sahip dronelarla görülebiliyor.
2017 yılında Land Rover markası, Project Hero isimli bir drone geliştirdi. Aracın üzerinde drone için özel bir pist bulunuyor. Acil durum bölgelerine intikal eden araç, havalanarak kurtarma ekiplerine görüntü akışı sağlıyor. Ardından hareket halinde olsa bile drone, araca iniş sağlayabiliyor.
3. Ambulans Drone
Delft Teknoloji Üniversitesi, ambulans drone isimli yeni bir kategoriye imza attı. Bu dronelar, ulaşılması güç alanlara defibrilatör taşıyarak hayat kurtarıyor. Elbette bu dronelar su ve gıda takviyesi sağlayarak zor durumdaki insanlara yardım gelinceye kadar umut ışığı veriyor.
Gelecekte droneların tam bir ambulans kapasitesine sahip olup hasta taşıması için de çalışmalar yapılıyor.
4. Acil Durum
Geliştiriciler, görece hassas yapıya sahip droneları sağlamlaştırmaya çalışıyor. Flyability şirketi, çarpışmaya karşı dirençli geliştirdiği özel bir drone ile mağara gibi dar alanlarda veya deprem sonrası bölgelerde uçabiliyor.
Kurtarma ekipleri haritalandırma yapabilen bu drone, elbette kazazedeleri tespit edebiliyor.
5. Askeri drone
Günümüz ordularında dronelar önemli taktik avantaj sağlıyor. Birçok ulusun tercih ettiği dronelar gözlem yapma ve çatışma senaryolarında önemli istihbarat sağlıyor. Tabii ki bu dronelar ticari modellere göre oldukça güçlü ve pahalı.
Öyle ki ABD’nin kullandığı Predator isimli drone 4 milyon dolara üretiliyor. Globe Newswire verisine göre 2027 yılında askeri amaçlı dronelar 2027 yılında 23.78 milyar dolarlık sektör haline gelecek.
6. Doğayı ve hayvanları koruma
Küresel ısınmanın artmasıyla birlikte orman yangınlarında artış gözlemleniyor. Dronelar ormanlar üzerinde devriye gezerek yangın oluşumlarını tespit ediyor. Buna ek olarak hangi ağaçların yanmaya daha meyilli olduğunu tespit ederek bir acil durum müdahale planı hazırlanmasında uzmanlara veri akışı sağlıyor.
Droneların bir diğer özelliği de hayvanları koruması. Yasadışı avlanmanın önüne geçmek için dronelar fil, kaplan gibi vahşi hayvanların yoğun olduğu bölgelerde incelemelerde bulunuyor ve bu esnada ekosistem üzerine yeni bilgiler edinmemizi sağlıyor. Ocean Alliance isimli bir organizasyon dronelar aracılığı ile okyanuslardan numune topluyor. Bu numuneler detaylı analiz edilerek deniz yaşamı ve buzulların erimesine dair kritik veriye dönüşüyor.
7. Bulaşıcı hastalıkların takibi
Sıtma ve hatta COVID-19 gibi hastalık ve virüslerin dağılımlarını takip etmek için dronelar önemli bir rol üstleniyor. Özellikle hayvanlardan insanlara geçen hastalıklarda etkili olan dronelar, termal görüntüleme sayesinde ısı değişimlerini gözler önüne seriyor.
Microsoft’un da yatırımlarıyla Malezya gibi gelişmemiş ülkelerde görülen bulaşıcı hastalıkların yine droneler sayesinde olası yayılma bölgeleri tespit edilerek önlemler geliştirilip erken teşhiste bulunulabiliyor. Uydu ile iletişim kuran dronelar küresel salgınların izlenmesinde her geçen gün daha etkili hale geliyor.
8. Altyapı ve planlama
İsviçre’de bir üniversite, droneları kullanarak belli bir planlama dahilind binlerce tuğlayı üst üste koymayı başardı ve bir köy meydanda getirdi. Yaklaşık 10 metre yükseliğe ulaşmayı başaran binalar nedeniyle bu bölgeye “dikey köy” ismi verildi. Şimdi bu sistemi daha da geliştirecek uzmanlar baraj, boru hattı, otoban ve köprü gibi kritik altyapıların inşasında droneları kullanacak.
Zemini devamlı olarak analiz eden dronelar ayrıca planlama aşamasında mimar ve mühendislere hayati bilgiler sağlıyor. Skycatch isimli bir şirket, aylık ücret karşılığında inşaat bölgelerinde topografya ve toprak incelemesi hizmeti sunuyor. Planlama aşamasında kullanılan droneların temel atma maliyetlerinde %40’a varan azalma sağladığı tespit edilmiş.
9. Kargo ve taşımacılık
Drone ile teslimat henüz birkaç ülke ve şehirle sınırlı olsa da testlerin ilk sonuçları olumlu. Amazon’un İngiltere’de başlattığı drone ile yarım saatte eve teslimat kampanyası büyük ilgi görüyor. Diğer taraftan bazı pizza şirketlerinin drone ile teslimat yaptığını görüyoruz. Kore gibi teknoloji ile daha çabuk şekillenen ülkelerde yeni oluşturulan akıllı şehirlerde drone pistleri öncelikli hale geliyor. Hatta bazı evlerde balkon benzeri alanlar direkt droneler için ayrılıyor.
2018 yılında 4.4 milyar dolar olan bu sektörün 2025 yılında 15 katlık bir büyümeyle 63.6 milyara varması bekleniyor. Ayrıca 2021 sonu itibariyle drone aracılığıyla 29 milyon kargo teslimatı gerçekleşmiş olacak. Bu arada drone taksilerin yakında yolcu taşımaya başlayacağının da haberini verelim.
10. Görsel sanatlar ve reklamcılık
Artık drone kullanmak sinema başta olmak üzere birçok alanda vazgeçilmez hale geldi. Spor karşılaşmalarında kullanılan yüksek çözünürlüklü özel dronelar sayesinde müsabakalarda daha önce hiç görmediğimiz açıları yaşayabiliyoruz. Buna ek olarak birçok marka drone ile tanıtım yapmaya başladı.
Habercilikte de droneların çok özel hikayeler ortaya çıkardığını görüyoruz. Drone fotoğrafçılığı da son dönemde oldukça revaçta. Fotoğrafçılar bu teknikle hem yanardağ gibi doğa olaylarını hem de düğün gibi ticari etkinlikleri başarılı şekilde kurgulayabiliyor.
