Yıllardır süregelen “beyin hücreleri sadece çocuklukta oluşur” inancı, yeni bir bilimsel çalışmayla çürütüldü. İsveçli bilim insanları tarafından yürütülen ve Science dergisinde yayımlanan araştırma, yetişkin insanların beyinlerinde de yeni sinir hücrelerinin üretildiğini net bir şekilde ortaya koydu.
Karolinska Enstitüsü’nden nörobilimciler, hipokampüs bölgesinde nöral kök hücrelerin aktif olarak bölündüğünü ve yeni nöronlara dönüştüğünü keşfetti. Özellikle belleğin oluşumunda kritik rol oynayan dentat girus adlı alanda, gelişimin farklı aşamalarında olan hücrelerin varlığı tespit edildi.
Yarım milyon hücre analizinden net bulgular çıktı
Araştırmacılar, 0 ila 78 yaş arasındaki bireylerden alınan beyin dokusu örneklerini gelişmiş gen analiz teknikleriyle inceledi. Toplamda 400 binden fazla hücre çekirdeği analiz edildi. Elde edilen bulgular, özellikle yetişkin beyinlerinde nöral öncül hücrelerin hala aktif olduğunu gösterdi. Bazı hücreler bölünmeye hazırlanırken, bazıları ise olgun nöronlara dönüşmek üzereydi.
Çalışmanın ortak yazarı Marta Paterlini, yetişkin insan beyninin hala yeni nöronlar üretebildiğini kanıtladıklarını ve bunun yıllardır süren tartışmaya son verdiğini ifade etti.
Çalışmada bireyler arası farklılıklar gözlemlendi
Araştırmanın dikkat çekici bir başka bulgusu ise, her yetişkinin beyninde aynı düzeyde nöron üretiminin görülmemesi. Bazı bireylerde bu hücreler yoğun şekilde bulunurken, bazılarında oldukça sınırlıydı. Bu farklılığın, kişiden kişiye değişen psikolojik veya nörolojik hastalık risklerini açıklayabileceği düşünülüyor.
Ayrıca insan beyniyle hayvan beyinleri arasında da önemli farklılıklar bulunduğu vurgulanıyor. İnsanlarda görülen genetik etkinlik desenlerinin, fare veya domuz gibi türlerdeki nörogenez süreçlerinden belirgin şekilde ayrıldığı ifade ediliyor.
Yeni tedavi yollarının kapısı aralanıyor
Uzmanlar, bu keşfin yalnızca teorik bilgi sunmakla kalmayıp, aynı zamanda beyin hasarı sonrası iyileşme süreçlerinde ya da nörolojik hastalıkların tedavisinde kullanılabilecek potansiyel yöntemlerin geliştirilmesine zemin hazırladığını belirtiyor.
Araştırmacı Marta Paterlini, yetişkin beyninin hala yeni hücre üretebilme yetisinin öğrenme kapasitesini ve iyileşme süreçlerini önemli ölçüde iyileştirebileceğini vurguladı. Araştırma ekibi şimdi, nörogenez açısından potansiyel taşıyan diğer beyin bölgelerini de incelemeyi planlıyor. Özellikle lateral ventriküller ve çevresindeki bölgeler, bir sonraki odak noktası olacak.
