Gartner’ın son raporları, gelecek beş yıl içinde akıllı makinelerin üretimden mağazacılığa, ulaşımdan taşımacılığa kadar her endüstride insan gücünün yerine geçeceğini öngörüyor. Peki bu tahminler “füturistik bir fantezi” mi yoksa acımasız bir gerçek mi?
Gartner son raporunda birçok dikey yönetim IT organizasyonlarının “kaçınılmaz değişim için baskı altında” olduklarını belirtti. Diğer bir deyişiyle bir organizasyonun hayatta kalabilmesi ve rekabetten kopmaması, dijitalleşmeyi ne kadar benimsediğine bağlı. “Dijital iş modellerini benimseme gereksinimi tüm endüstri düzeylerinde karşımıza çıkıyor ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan farklı etkiler, geçmişte mümkün olmayan iş fırsatlarının yaratılabilmesini sağlıyor.” diyor Gartner’in Genel Başkan Yardımcısı ve Kıdemli Analisti Kimberly Harris-Ferrante. “İşletmeler, kendilerini gelecekte pazarda oluşacak taleplere götürecek iş ve IT haritalarını çizebilmek için bu çağrıya bir an önce kulak asmalılar.” Akıllı makineler de dahil olmak üzere dijital çözümler, gelecek on yılda iş piyasasında büyük bir etki yaratacak, her endüstriden milyonlarca insanların yerini akıllı makineler alacak. Ancak Gartner, CEO’ların çoğunun (en azından %60’ının) bu tehdidi hafife aldıklarını ve “geleceğin akıllı makinelerinin milyonlarca orta sınıf çalışanın yerini almasını ‘füturistik bir fantezi’ olarak gördüklerini” söylüyor. Gartner Araştırma Direktörü Kenneth Brant, yaptığı bir konuşmada CEO’ların çoğunun “içinde bulunduğumuz on yıldaki en büyük teknoloji değişimi haline gelebilecek” bir şeyi kaçırdıklarını söylüyor ve hem arz hem de talep tarafında şimdiden dijital bir iş gücünün var olduğunu hatırlatıyor.
“Bu pazar, işgücüne katkıda bulunan milyonlarca insanın değerini düşürebilecek ya da onların yerini alabilecek akıllı robotları, sanal gerçeklik asistanlarını, uzman sistemleri, geleneksel makineleri özel bir şekilde ‘akıllı’ yapan entegre yazılımları ve yeni nesil düşük maliyetli ve eğitimi kolay robotları ve amaca yönelik tasarlanmış otomatik makineleri kapsıyor” diyor Brant.
Akıllı makineler çalışanların yerini alacak mı?
Başka bir raporda Gartner, gelecek beş yılda akıllı makinelerin insanların yerini alacağı bazı alanlardan bahsediyor. Bunların arasında filo ve tesis yönetimi, ulaşım, mağazacılık, üretim, endüstriyel ve ticari yönetim ve takip gibi alanlarda faaliyet gösterecek akıllı ölçümleme çözümleri, üç boyutlu baskı teknolojileri, bulut bazlı büyük veri analizleri ve yazılımlar tarafından kontrol edilen çeşitli cihazlar, ürünler ve araçlar bulunuyor.
Örneğin Gartner dört yıldan kısa bir sürede yıllık 100 milyar dolar değerindeki fikri mülkiyetin, üç boyutlu baskı teknolojisi ile verilecek özel siparişlere boyun eğeceğini söylüyor. Diğer yatırımlar ise IT organizasyonlarına farklı zorluklar şeklinde dönecek, diyor Gartner. Fen bilimleriyle uğraşan organizasyonların yüzde 80’i IT yatırımlarından bekledikleri verimi alamadıkları için “büyük verinin bileşenleri altında ezilecekler” öngörüsünde bulunuyor. Aynı zamanda dünya genelindeki bankaların yüzde 60’ı finansal işlemlerinin büyük çoğunluğunu bulutta gerçekleştirecek ve buluta taşınmak, IT çalışanları için pek kolay olmayacak. Ayrıca raporda belirtildiğine göre hem CDO (Chief Digital Officer) hem de CIO’ya sahip devlet organizasyonlarından yüzde 60’ından fazlası, bu iki yöneticiden birini seçmek zorunda kalacak. Gartner, iki ayrı rapor arasında öngördüğüne göre hükümet yetkilileri bulut ya da büyük veri teknolojilerine yeteri kadar hazır değil ancak IT bütçesi ilerleyen yıllarda her halukarda artacak.
Çalışan sayısı azalacak ancak fırsatlar iyileşecek
Benzer bir raporda Forrester analistleri Christopher Mines ve Michele Pelino, akıllı hesaplama sistemlerinde sensörler, ağlar ve analiz yazılımları kullanarak fiziksel objeleri ve yapıları hesaplama sistemlerine bağlamanın ürün, varlık ve yapıların durumu, konumu ve etkinliklerine ilişkin eşi görülmemiş bir görünürlük ve kontrol imkanı sunacağını belirtiyor. Bu “internet dünyası çözümleri” fiziksel varlıkları internet üzerindeki analiz ve kontrol sistemlerine bağlayabilir ve firmaların durumları gerçek zamanlı ve kapsamlı olarak anladıktan sonra karar vermelerini sağlamaya devam edebilir.
Evet, akıllı makineler basit otomasyon işlerinden HAL 9000 gibi kendi kendine öğrenen ve bir bakıma insan beyni gibi işleyen sistemlere çevrildiler. Yapay zeka ve kavramsal sistemler, çok karmaşık seviyelere doğru gelişme gösterdiler. İleride belirli alanlara yoğunlaşan birçok meslek, bu teknolojilere yenik düşerek insanları denklemin dışına sürükleyecek. Önümüzdeki on yılda yerini makinelere bırakan insanların sayısının oldukça yüksek olacağı öngörülüyor.
Altimeter Group’un endüstri analistlerinden Susan Etlinger, bazı sektörlerin akıllı makinelerden daha fazla etkilendiğini ve ileride de daha fazla etkilenmeye devam edeceğini vurguluyor. “Biz ilk başta bundan en çok etkilenen endüstrilerin madencilik ve çiftçilik olduğunu düşünmüştük, medya ve bilgisayar endüstrileri aklımıza gelmemişti.” diyor.
“Ancak bu konuya ‘iş kaybı’ olarak yaklaşan olumsuz sonuçlu her araştırmaya karşın ‘daha iyi fırsatlar’ olarak yaklaşan olumlu araştırmalar bulunuyor.” diyor Etlinger ve şöyle devam ediyor: “Ekonomi ve işletmelerde daha teknoloji ve veri bağımlı olduk, evlerimizde ise ışıkları ve termostatı ayarlamaktan tutun da yemek hazırlamaya ve evi temizlemeye kadar her işimizde akıllı makinelere muhtaç hale geldik.”
İnsanlar bilimin gelişmekte olduğu gerçekliğini kabul etmek zorunda kalacaklar ve bilim konusunda atılacak her bir adımda yeni bir etik ikilemle karşı karşıya kalacağız. “Teknoloji, bizim önlem alma hızımızdan çok daha hızlı gelişiyor.” diyor Etlinger. “Bu yüzden de kendimizi bu teknolojiler konusunda eğitmeli ve teknolojileri duyarlı bir biçimde yönetmeliyiz.” diye de devam ediyor.
Harris-Ferrante’ye dönüşüm, tüm sektörler için anahtar nitelikte ve kritik bir önem taşıyor. 2014 ve ötesinde birçok endüstri çok zor zamanlar geçirecek ve şirketler rekabeti korumak ve durmadan gelişen ekosisteme ayak uydurmak için iş modellerini değiştirmek zorunda kalacaklar.