Neden önemli: Süper hızlı büyüyen kara delik, evrenin erken döneminde oluşum süreçlerine dair yeni ipuçları sunuyor. Aynı zamanda bu keşif, kara deliklerin büyüme mekanizmalarını açıklarken kozmik evrim modellerine önemli katkılar sağlıyor.
Evrenin erken dönemlerine ışık tutacak yeni bir keşif yapıldı. NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi tarafından incelenen RACS J0320-35 kuasarı, tarihin en hızlı büyüyen kara deliklerinden birine ev sahipliği yapıyor. Öte yandan araştırmacılar, bu devasa yapının nasıl kısa sürede böylesine büyük kütleye ulaşabildiğini anlamak için yoğun bir çalışma yürütüyor.
Süper hızlı büyüyen kara delik olağanüstü parlaklık üretti
Gözlemler, RACS J0320-35’in merkezinde süper hızlı büyüyen kara delik bulunduğunu gösteriyor. Bu kara delik yaklaşık bir milyar Güneş kütlesine sahip. Dünya’dan 12,8 milyar ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. Evrenin oluşumundan yalnızca 920 milyon yıl sonra ortaya çıktı. Yaydığı X-ışını miktarı, evrenin ilk dönemlerinde gözlemlenen diğer kara delikleri geride bıraktı. Çevresindeki büyük miktardaki madde kara deliğin içine doğru sürüklenerek muazzam bir enerji açığa çıkarıyor. Bu enerji, kuasarın galaksileri gölgede bırakacak bir parlaklık sergilemesine neden oluyor.
Büyüme hızında sınırları aştı
NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi verileri, RACS J0320-35 kara deliğinin Eddington sınırını aştığını gösterdi. Bu sınır, kara deliğe düşen madde ile kütleçekim ve radyasyon basıncının dengelendiği teorik seviyeyi temsil eder. Ancak bu kara delik, bu dengenin ötesine geçti. Böylece beklenenin çok üzerinde bir büyüme hızı sergiledi.
Araştırma ekibi, kara deliğin yılda 300 ila 3.000 Güneş kütlesi arasında büyüdüğünü hesapladı. Bu olağanüstü büyüme oranı sürerse, küçük bir yıldız çöküşüyle oluşan kara delik kozmik zaman ölçeklerinde devasa boyutlara ulaşacak. Ayrıca bu gözlem, kara delik oluşumu ve evrimine dair mevcut teorik modellere yeni perspektifler getiriyor.
Kara delik jetleriyle farklı bir yapı sergiledi
RACS J0320-35’in çevresinde gözlemlenen parçacık jetleri bilim insanlarının dikkatini çekti. Işık hızına yakın hareket eden bu jetler, kuasarlar arasında nadir rastlanan bir özellik. Ayrıca uzmanlar, kara deliğin hızlı büyümesi ile bu jetlerin oluşumu arasında doğrudan bir ilişki görüyor. Bulgular, kara deliklerin büyüme mekanizmalarını daha iyi anlamamıza katkı sağlıyor. Araştırmacılar ayrıca kuasarların enerji üretim süreçlerine dair yeni bilgiler ortaya koyuyor.
