Yazı: Berk İybar
Sanal Gerçeklik (VR) ve Artırılmış Gerçeklik (AR) teknolojileri hızla ilerlemeye devam ediyor. Birçok farklı sektörde çeşitli etkilerini gözlemleyeceğimiz bu teknolojiler günlük hayatımızı değiştirecek. Bu tarz teknolojilerin ortak noktası inceleme veya video gibi tanıtımların deneyimi açıklamakta yetersiz kalması. Zira en basit bir uygulama bile, bizzat deneyimlendiğinde çok etkileyici olabiliyor. Bunun için de yazımıza geçmeden önce bu alana yatırım yapacak kurum ve kuruluşlara mutlaka hedef kitlelerle bir araya gelmelerini tavsiye ediyoruz. Elbette COVID-19 nedeniyle tavsiyemize uymanın zor olduğu düşünülse de COVID sonrası yeni dünya için şimdiden hazırlıklara başlanmalı. Bu yazımızda VR ve AR teknolojilerinin kullanıcıda nasıl bir etki bıraktığını anlatmak yerine bu yeniliklerin ne gibi yeni kapılar açacağını aktaracağız.
1. Sosyal Medya
Belki size ilginç gelecek ama yakın gelecekte sanal gerçeklik sosyal medyada radikal bir değişime neden olabilir. Bunun da nedeni Facebook şirketinin 2014 yılında 2.3 milyar dolar karşılığında Oculus şirketini satın alması gösterilebilir.
Oculus, sanal gerçeklik başlığı geliştiren çok başarılı ve yenilikçi bir teknoloji firması. 2014’ten beri de yeni Facebook tarafından finanse edilen Oculus’un yeni modelleri piyasaya çıkıyor. Bilgisayara bağlanabilen ya da kendi kütüphanesini çalıştırabilen Oculus şu an için yavaş yavaş yayılıyor. Rakiplerine göre daha düşük fiyatla satılan Oculus, Facebook açısından çok önemli bir yatırım olarak kabul ediliyor. Facebook şu an sanal gerçeklik odaklı yepyeni bir sosyal medya oluşu üzerinde çalışıyor. Başlıklarda kullanılan teknolojinin daha az maliyetli ve daha konforlu olmasıyla Facebook duyuruyu yapabilir.
2. Alışveriş
Pandemi ile birlikte fiziksel mağazalardan yapılan alışverişlerde belirgin bir düşüş yaşandı. Ancak özellikle tekstil alanında online alışverişlerin müşteri açısından birçok zorluğu var. Özellikle giysi seçimi ve uyumlu kombin oluşturmak online alışverişin en zor kısmı. Bu sorunu çözmek için artırılmış gerçeklik sanal giyinme odası teknolojisi hayatımızda daha fazla rol oynayacak.
Araştırmalara göre, 2027 yılına kadar bu teknolojinin 10 milyar dolarlık sektör haline gelmesi bekleniyor. Boyumuz ve kilomuza göre şekillenen avatarımıza sanal giysi denemeleri yapabileceğiz. Müşteriler de bu uygulamadan oldukça memnun. 2020’de IBM tarafından yapılan bir araştırma müşterilerin %41’inin sanal giyinme odalarını deneyimlediğini gösteriyor. Bu sayı başlangıç için fazlasıyla iyi. Lacoste, Kohls, Sephora gibi markalar giyim, bakım ve makyaj gibi alanlarda çoktan bu uygulamaya geçti. Şimdi IKEA benzer bir uygulama ile mobilyanızın evinizde nasıl duracağını gösteriyor.
3. Eğlence
Eğlence sektörü çok geniş bir kavram. Ancak kavramı biraz sınırlayacak olursak Çin’de başlayan sanal gerçeklik parklarının yeni nesil lunapark ya da tema park gibi işleve sahip olduğunu söyleyebiliriz. Bu tarz eğlence parklarında sanal gerçeklik üzerinden uzay savaşları ve dev robotların üzerinden (sanal) bungee jumping yapabilirsiniz.
Sayısı her geçen gün artan parklar ve etkinlikler yeni bir turizm nedeni haline geliyor. Özellikle iç turizmi canlandıran sanal gerçeklik parklarına pandemi sonrası yabancı turislerin de akın etmesi bekleniyor. AG uygulamalarına geldiğimizde ise çeşitli AVM’lerde büyüleyici gösterilerin yapıldığına şahit oluyoruz. Çeşitli açılışların AG teknolojisiyle geliştirildiği mekanlarda izleyiciler büyüleyici bir deneyime şahitlik ediyor. Konserlerde de AG’nin kullanıldığını görüyoruz. 2018 yılında ünlü bilgisayar oyunu Leauge of Legends için yapılan ve bu adreste izleyebileceğiniz bir etkinlikte gerçek dansçıların arasında beliren sanal karakterler teknolojinin eğlence sektöründe neler yapabileceğini gösteriyor.
4. Bilgisayar oyunları
Uzun zamandır bilgisayar oyunları sanal gerçeklik ile boyut atlamaya çalışıyor. HTC’nin Vive isimli “premium” ürünü, Facebook’un Oculus’u ve Sony’nin PlayStation 4 döneminde çıkardığı PSVR cihazları son yıllarda bu alanı hareketlendirdi. Saydığımız bu üç isim de sanal gerçeklikten vazgeçmiş değil.
HTC ve Facebook yeni ürünler duyururken, Sony de PlayStation 5 ile uyumlu ikinci nesil PSVR cihazına dair bilgiler paylaştı. Bu cihazların ucuzlayarak yaygınlaşması bekleniyor. Öte yandan Valve’ın hazırladığı ve yapımcılara sanal gerçeklik dersi verdiği Half Life Alyx gibi bu platforma özel oyunların sayısının artması bekleniyor. Marvel’ın da hazırladığı sanal gerçeklik oyunları yakında yeni tarz bir kitlenin doğmasını sağlayabilir.
5. Eğitim
Uzaktan eğitim ve hibrit eğitim kavramları hayatımıza çok hızlı giriş yaptı. Ancak mevcut uygulamalarla eğitim sisteminin dijital olarak tasarlanması çok yeterli görünmüyor. Bunun yerine AR ve VR teknolojileri eğitim alanında yeni ufuklar açacak.
Sanal gerçeklik sınıfları, 5G ile artan internet bağlantısı sayesinde sizi gerçekten sınıf ortamına taşıyacak. AG teknolojisi sayesinde dişçilikten kalp cerrahına birçok doktor olma yolunda ilerleyen öğrenci, simülasyon ortamına kavuşacak.
6. Sağlık
Teletıp kavramı ile uzaktan sağlık dönemi başladı. Şu an için oldukça pasif olan süreç, AG ve VR teknolojileriyle çok daha fazla işlev sağlayacak. Özellikle ev robotlarıyla entegre olacak bu teknolojiler daimi olarak hayati ölçümler yapacak ve bunu ilgili hekime aktaracak.
Elbette bu tarz gözlem teknolojileri etik sorunları da beraberinde getirecek. Yine de bir doktorun VR teknolojisi ile uzaktan teşhis koyabilmesi gerçekten bizleri mekandan ve zamandan bağımsız hale getirecek. İşinin ehli bir doktor belki de tren yolculuğundayken VR ve AG sayesinde başka bir ülkede bulunan hastasına açık kalp ameliyatı yapabilecek. Seçeneklerin sınırsız olduğu sağlık alanında birçok sağlık kuruluşu, araştırmalara göre, 2028 yılına kadar sağlık sektöründe AR ve VR teknolojisini 9.5 milyar dolarlık sektör haline getirecek.
7. Savunma Sanayi
Askeri amaçlı olarak AR ve VR teknolojileri halihazırda kullanılıyordu. Ancak gelişen teknolojiyle birlikte yeni uygulamalara tanıklık edeceğiz. Askerler için geliştirilen başlıklar, haritalama, cephane ve düşman yerini belirleme gibi ek bilgileri gerçek zamanlı olarak aktarıyor. Hatta Microsoft, Hololens sağlayarak bu tarz yeni kaskların üretilmesini sağlıyor.
İnsansız hava ve kara araçlarında da VR ve AR’ye yeni bir iş düşecek. Araçları tamamen yapay zekaya teslim etmektense, uzaktan bir pilotun kontrolünü sağlayacak bu teknolojiler insan kaybının önüne geçecek. Dolayısıyla yakın gelecekte bir savaş uçağının pilotunun savaş alanından kilometrelerce uzakta olacağı döneme doğru ilerliyoruz. Bu vesileyle yapay zekanın savaşta kullanılmasının yaratacağı etik meselelerin de önüne geçilmesi planlanıyor.
