Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) neredeyse bir yıl boyunca kaybolan domatesler, uzayda bitki yetiştirme çalışmalarının ilginç bir yan ürünü oldu. NASA astronotu Frank Rubio, ISS’ten Dünya’ya dönüşünü takiben bir röportajda, uzayda yetiştirilen ilk domateslerden birini hasat ettikten ve bir sunum için torbaladıktan sonra, torba ve içindekilerin kaybolduğunu paylaştı. Diğer astronotlar, domatesin izini bulamayınca, Rubio’nun onu yemiş olabileceği şakasını yaptı. Ancak sekiz ay sonra, Aralık ayının başında, kayıp domates yeniden ortaya çıktı. NASA tarafından paylaşılan bir fotoğraf, aslında bu kaçak örnekte iki domates olduğunu gösteriyor ve tüm koşullar göz önünde bulundurulduğunda, domateslerin yarı yarıya kötü görünmediği belirtiliyor.
Rubio’nun domatesleri, Dünya’da çürümeye terk edilmiş bir domatesten farklı olarak sadece biraz kurumuş görünüyordu. NASA’nın bir blog gönderisinde, “Biraz renk değişikliği dışında, görünür mikrobiyal veya mantar büyümesi yoktu.” denildi. NASA yıllardır ISS’de yiyecek yetiştirme yollarını deneyerek ve uzay ortamının bitki büyümesini nasıl etkilediğini inceleyerek bu çalışmaları sürdürüyor.
Kırmızı küçük domatesler, toprak yerine hidroponik ve aeroponik tekniklerin bir kombinasyonunu kullanan eXposed Root On-Orbit Test System (XROOTS) adlı bir programın parçası olarak yetiştirildi. Rubio, Eylül 2023’te Dünya’ya dönüşünden önce ISS’de rekor kıran 371 gün geçirdi ve bu domateslerin bir kısmını Mart ayında hasat ederek, VEG-05 çalışması için Dünya’ya gönderilmek üzere hazırladı.
